موسيقي تركهاي عربستان ايران

هوشنگ جاويد

زبان عشاير ميهمان بر اساس تنوع قومي داراي گوناگوني است. تنوع قومي ايلها چشمگير است كه عبارتند از:

الف: تركها كه اكثر از ياريم تاق لوها هستند و به طوايف زير تقسيم ميشوند:
ياريم تاقلو، سهرابي، ليشن لي، جمادلي، نيازي، و رَمزيار
ب: قشقائيها كه در محدودة بهبهان و رامهرمز بيشتر كوچ انجام ميدهند.
ج: لرها
د: بختياريها
ه ـ : لركيها كه به دوزبان تركي و فارسي شكسته سخن ميگويند.
اين گونه گوني عشاير عرب و اقوام در اين سرزمين باعث گرديده تا نظام ويژة فرهنگي دربارة نوع و محيط زندگي در خوزستان پديد آيد كه مهمترين ويژگي اين نظام فرهنگي گونه هاي كوچ است.

در طي هشتاد سال اخير حتي يك ترانة لَركيها ثبت نشده است و يا نمونهاي از موسيقي تركهاي ياريم تاقلو در دست نيست و نميدانيم موسيقي عرب ايرانيِ مقيم خوزستان چه تفاوتهايي با موسيقي اعراب حوزة خليج فارس دارد.

دو آبادي ترك نشين در هفتگل

هفتگل (هفتكل) دومين منطقه نفت خيز جنوب كشور محسوب مي شود و شهرت آن به‌خاطر وجود چاه‌هاي نفت است. هفتگل قبل از عمليات حفاري شركت نفت، مرتع و چراگاه ايلات مختلف بود و به‌جز تعداد كمي سياه چادر، دو آبادي ترك نشين داشت. امروزه هفتگل به‌خاطر وجود تأسيسات نفت از موقعيت خاصي برخوردار است.

تركهاى دزفول: مقدم٬ بيگدلي٬ افشار٬ ּּּ

گروهاي قومي دزفول

مردم دزفول و به طور كلي خوزستان آميزهاي از گروه هاي نژاد ي ، قومي مختلف هستند . كه از چند هزار سال قبل تا كنون در اين منطقه رفت و آمد يا سكني داشته اند در دوره قبل از اسلام ، عيلامي ها ، خوزي ها ، يونانيها، پاتيان ، پارسيان ، رومي ها سريانيها و اعراب در دوره اسلامي ، تركها ، مغولها ، گرجيها و لرها از اين گروهاي قومي بودند.

در دزفول خانواده هايي هستند كه اصلا از تركان افشار و مقدم مراغه و شاملو به شمار مي روند. گروهي نيز هستند تبار مغول يا گرجي دارند . بسياري از اين خانوادها از اصل خود آگاهند و بعضا اسامي اجداد خود را مي دانند اين گروه با گذشت قرنها و همزيستي با يكديگر و بوميان دزفول و رسم ازدواج برون گروهي در انها با هم اميخته و زبان و رفتار و اداب و اخلاق كم و بيش يكسان يافته اند بنابر موقعيت جغرافيايي دزفول كه در حوزه سكونت گاهي ايلات و عشاير لر و عرب قرار داشته و رفت و امد مدام عشاير به شهر دزفول براي فروش فراورده هاي دامي و خريد نيازها روزمره خود تماس مردم بومي دزفول باعشاير زياد بوده است . اين رفت و آمدها و تماسها در فرهنگ و زبان مردم دزفول كم و بيش اثراتي گذاشته است در زير به بعضي از گروه هاي قومي ساكن در دزفول اشاره مي شود.

ּּּּּּּּּּּּּּ

پ ـ ترك ها :

خاندان هاي مقدم بيگدلي صالح پور و افشار ساكن در دزفول اصلا ترك هستند

طايفه مقدم از ايل اتوزايكي ولايت قراباغ هستند كه شاه عباس اول انها را به مراغه اورد . عده اي از انها در اواخر عهد صفوي در دزفول و شوشتر ساكن شدند گروهي از اين خاندان كه در زمان قاجار در دزفول و شوشتر به كار استيفا و كارگزاري دولت اشتغال داشتند نام خانوادگي مستوفي و گروهي ديگر نام خانوادگي عماد و مقدم را اختيار نموده اند.

ايل بيگدلي از شاخه هاي تركان اغوز بودند كه در زمان سلطان محمود غزنوي به ايران آمدند و با عبور از پهناي فلات ايران در اذربايجان و ارمنستان و شام سكني گزيدند در زمان امير تيمور بيگدلي هاي شام از انجا به اذربايجان بازگشتند در دوره صفوي از جمله مريدان خاندان صفوي شدند و به نام شاملو و بيگدلي شاملو ناميده شدند در همان موقع دسته هايي به دزفول آمد ابتدا شغل سپاهي داشت بعدا وصلتي با خاندان عاملي نمود و در زي روحانيون در آمد.

خاندان صالح پور كه در محله قلعه سكني دارند از بازماندگان عباسقلي بيك حاكم دزفول و شوشتر و در زمان نادرشاه هستند تا جندي پيش بعضي از افراد اين خاندان لقب بيك را در اخر نام خود حفظ كرده بودند در زمان هاي قديم رياست محله قلعه با اين خانواده بوده است.

خوانين محله صحرا بدر مغربي كه بعضا نام خانوادگي هلاكويي و چنگيزي را در اختيار كرده اند خود را از اولاد هلاكو و چنگيز مي دانند كه درستي اين قول نياز به تحقيق دارد.

افشار امروز در دزفول خانواده هايي هستند كه با عنوان افشار شناخته مي شوند.

ت ـ گر جي ها: . در زمان صفوي خانوادهاي به سرپرستي ابينه خان گرجي به دزفول آمد و در آن سكني گزيد. خانواده رشيديان كه زماني در محله حيدر خانه دزفول رياست داشته اند خود را از بازماندگان او مي دانند.